در قرآن كريم بيان شده است ، بلكه مقصود اينست كه خطوط اصلی حيات بشر
در جميع شؤون اعم از عبادات و اخلاقيات و اجتماعيات در اين كتاب كريم
رسم شده است و سنت كه به وسيله پيغمبر اكرم و ائمه اطهار بيان میشود
بيان و تشريح همانها است .
به هر حال مقصود از همه اينگونه تعبيرات اينست كه كليات اسلامی كه در
كتاب و سنت آمده است ، به نحوی است كه قدرت " انطباق " بر تمام
فروع غير متناهيه را دارد ، و آن چيزی كه مورد نياز است قياس و تشريع
در كنار تشريع الهی نيست ، آن چيزی كه مورد نياز است قوه اجتهاد و
استنباط يعنی قوه تطبيق اصول بر فروع و رد فروع بر اصول است . معجزه فقه
اسلامی در اينست كه كليات آن قابليت انطباق بر همه موارد را دارد بطوری
كه در همه موارد ضامن مصالح عاليه انسان است .
ائمه عليهم السلام در كمال صراحت اين مطلب را ادا كردند . در حديث
معروفی كه جوامع حديث از جامع بزنطی نقل كردهاند فرمودهاند : « علينا
القاء الاصول و عليكم التفريع ( يا عليكم ان تفرعوا ) » يعنی وظيفه ما
اينست كه اصول و كليات را بيان كنيم و وظيفه شما است كه فروع و شاخهها
را از اين اصول استخراج و استنباط كنيد . به عبارت ديگر وظيفه شما
اجتهاد و استنباط است . اين ادريس حلی كه از اكابر صاحبنظران فقهاء
شيعه است و حريت رای خاصی دارد ، با اينكه خبر واحد را نمیپذيرد و به
آن عمل نمیكند ، اين حديث را در مستطرفات كتاب سرائر به عنوان اصل
مسلم آورده است و از اينجا معلوم میشود كه اين اصل در ميان شيعه و در
فقه شيعه از مسلمات بوده است .
|