قسمتی از سرزمين دشمن را تصرف كند میگوئيم فلان لشكر در حال پيشرفت است
ولی نمیگوئيم در حال تكامل است . چرا ؟ برای اينكه در مفهوم تكامل ،
تعالی خوابيده است يعنی تكامل حركت است اما حركت رو به بالا و عمودی .
تكامل ، حركت از سطحی به سطح بالاتر است . ولی پيشرفت در يك سطح افقی
هم درست است . يك سپاهی كه سرزمينی را اشغال كرده است وقتی قسمت
ديگری را بر متصرفات خودش اضافه میكند ، میگوئيم پيشروی كرده است يعنی
در همان سطحی كه بوده مقدار ديگری به قلمرو خودش افزوده است . چرا
اينجا نمیگوئيم تكامل ؟ برای اينكه در تكامل تعالی خوابيده است . پس
وقتی كه ما میگوئيم تكامل اجتماعی ، در مفهومش تعالی انسان از نظر
اجتماعی است نه صرف پيشرفت . ای بسا چيزها كه برای انسان و جامعه
انسان پيشرفت باشد ولی برای جامعه انسانی تكامل و تعالی شمرده نشود .
اين را میگويم برای اينكه معلوم شود كه اگر بعضی از علما در اينكه بتوان
نام بعضی از مسائل را تكامل گذاشت ترديد كردهاند ، نظرشان خالی از نوعی
دقت نيست . با اينكه نظر آنها را تأييد نمیكنيم ولی آنها متوجه نوعی
دقت شدهاند . پس تكامل با پيشرفت و همچنين با توسعه تفاوت دارد . (
توسعه و پيشرفت تقريبا يك مفهوم دارند ) .
اما فرق تكامل با مسئله تمام اين است كه يك شيئی اگر دارای يك سلسله
اجزاء باشد مثل يك ساختمان و يا يك اتومبيل ، مادامی كه همه اجزاء لازم
در او وجود پيدا نكرده ، میگوئيم ناقص است ، وقتی كه آخرين جزء را مثلا
آخرين آجر را زدند و میگوئيم تمام شد يعنی همه اجزاء به پايان رسيد . ولی
تكامل ، در درجات و مراحل
|