پاورقی : 1 - سوره شمس آيات 8 و 9 : " هر كه جان را مصفا كرد رستگار شد و هر كه آنرا بياسود زيانكار گشت " .
انسانيت انسان با حيوانيت انسان است . چون انسان در عين اينكه انسان
است و يك سلسله ارزشهای انسانی در او نهفته است ، حيوان هم هست يعنی
حيوان انسان شده است ، حيوانی كه با حفظ حيوانيت از انسانيت برخوردار
است . در اينجا اين سؤال مطرح میشود كه آيا انسانيت انسان تحت الشعاع
حيوانيتش است ، يا حيوانيتش در اطاعت انسانيتش است ؟ قرآن میفرمايد
: " « قد افلح من زكيها و قد خاب من دسيها »" ( 1 ) . مسئله اصلاح خود
، اصلاح نفس خود ، تزكيه خود ، اسير مطامع و شهوات نفسانی خود نبودن ،
اسير خصلتهای حيوانی پست خود نبودن را مطرح میكند كه تا انسان از ناحيه
اخلاقی تكامل پيدا نكرده باشد يعنی تا از درون خودش ، از حيوانيت خودش
رهائی پيدا نكرده باشد امكان ندارد كه در رابطهاش با انسانهای ديگر حسن
رابطه داشته باشد يعنی بتواند از اسارت انسانهای ديگر رهايی يابد يا
خودش انسان ديگر را به اسارت خود در نياورد . پس در واقع ما در چهار
قسمت بحث كرديم :
1 - رابطه انسان با طبيعت : پيشرفت كرده است به همان معنا كه عرض
كردم .
2 - روابط ساختمانی و تشكيلاتی اجتماع ، كه انسان از نظر ساختمان اجتماع
و تشكيلات اجتماعی پيشرفت كرده است .
3 - حسن رابطه انسانها با يكديگر كه معنايش معنويت انسان است و
حقيقت انسانيت انسان به آن وابسته است . در اين ، ترديد است
پاورقی : 1 - سوره شمس آيات 8 و 9 : " هر كه جان را مصفا كرد رستگار شد و هر كه آنرا بياسود زيانكار گشت " . |