، و همين طور اگر در كربلا به جای امام حسين امام حسن می‏بود جنگی واقع‏
نمی‏شد و مطلب به شكلی خاتمه می‏يافت ؟ يا اين مربوط به شرايط مختلف‏
است ، شرايط در زمان امام حسن يك جور ايجاب می‏كرد ، و در زمان امام‏
حسين جور ديگری . برای اينكه راجع به شرايط مختلف بحث بكنيم بايد مبحثی‏
را مطرح نماييم ، و معمولا كسانی كه بحث كرده‏اند وارد همين مبحث شده‏اند
كه شرايط زمان امام حسن با شرايط زمان امام حسين اختلاف داشت و واقعا
مصلحت انديشی در زمان امام حسن آنچنان ايجاب می‏كرد و مصلحت انديشی در
زمان امام حسين اينچنين . البته ما هم اين مطلب را قبول داريم وبعد هم‏
روی آن بحث می‏كنيم ولی قبل از آنكه اين مطلب را بحث بكنيم يك بحث‏
اساسی راجع به دستور اسلام در موضوع جهاد لازم است چون هر دو بر می‏گردد به‏
مسئله جهاد : امام حسن متاركه كرد و صلح نمود وامام حسين متاركه نكرد و
صلح ننمود و جنگيد . پس ما كليات اسلام در باب جهاد را بيان می‏كنيم -
كه نديده‏ايم كسانی كه در باب صلح امام حسن بحث كرده‏اند اين جهات را
وارد شده باشند - بعد وارد اين مسئله می‏شويم كه صلح امام حسن روی چه‏
حسابی بوده وجنگ امام حسين روی چه حسابی ؟