است كه در كمتر از يك قرن اخير در سودان ظهور كرد و در آنجا يك جمعيتی‏
به وجود آورد كه تا همين اواخر هم بودند . اصلا اين مرد كه ظهور كرد ، به‏
ادعای مهدويت ظهور كرد ، يعنی اينقدر اعتقاد به مهدوی در همان سرزمينهای‏
سنی نشين وجود داشته است كه زمينه را برای ادعای يك مهدی دروغين مساعد
كرد . در كشورهای ديگر اسلامی نيز مدعيان مهدويت زياد بوده‏اند . در
هندوستان و پاكستان ، قاديانيها به همين عنوان ادعای مهدويت ظهور كردند
، و در روايات ما هم زياد است كه مدعيان كذاب ، و به اعتباری دجالها
زياد پيدا خواهند شد و ادعاهايی خواهند كرد .

بيان حافظ

من الان نمی‏دانم كه حافظ آيا واقعا شيعه است يا سنی ، و خيال هم نمی‏كنم‏
كه كسی به طور قطع بتواند بگويد كه حافظ شيعه بوده است . ولی ما در
اشعار حافظ نيز می‏بينيم [ به اين مسئله اشاره شده است ] . دو مورد الان‏
يادم هست ، يكی آنجا كه می‏گويد :
كجاست صوفی دجال چشم ملحد شكل
بگو بسوز كه مهدی دين پناه رسيد
و ديگر آن غزل معروفی كه چقدر با حال هم گفته است :
مژده‏ای دل كه مسيحا نفسی می‏آيد
كه زانفاس خوشش بوی كسی می‏آيد
از غم و درد مكن ناله و فرياد كه دوش
زده ام فالی و فرياد رسی می‏آيد